Sivilce ya da tıp dilindeki ismiyle akne, en sık görülen cilt rahatsızlıklarından biridir ve özellikle ergenlik çağında neredeyse tüm bireyler hafif ya da ağır şekliyle sivilce sorunu yaşamıştır. Bu yazımızda sivilcelerin genel özelliklerine değineceğiz.
Akne nasıl oluşur?
Akne ciltteki yağ bezlerinden kaynaklı bir rahatsızlıktır. Yağ bezleri ciltteki gözenekleri tıkandığında akne denilen oluşumlar ortaya çıkar. Akneler en fazla yüzde, alında, sırtta, göğüste ve omuzlarda oluşmaktadırlar. Estetik görünümün geçici olarak bozulmasına neden olabilecekleri gibi, şiddetli olanlar ciltte kalıcı izler bırakabilmektedirler.
Vücuttaki yağ bezleri normalde sebum ismi verilen bir enzim salgılarlar. Sebum yağ özelliklerini taşımaktadır ve hedefi cildi korumaktır. Sebum herhangi bir nedenden dolayı kıl köklerinden yüzeye ulaşamazsa sivilce adı verilen cilt problem oluşur.
Kıl kökleri tıkandığı takdirde içeride biriken bu sebum adlı salgı ve kıl kökü yenilenince aslında dışarı atılması gereken ölü hücreler atılamadığından içeride birikmiş olurlar ve bakteriler için çok uygun bir besiyeri oluşturmuş olurlar. Önce Propionibacterium Acne ismi verilen bakteri olmak üzere bir çok bakteri çeşidi tıkanmış folikül içinde üremeye başlarlar. Bakteriler ürerken salgılanan enzimler bölgede ödem, kızarıklık ve ağrı gibi belirtilere yol açarlar. Belli bir aşamadan sonra kıl kökü içindeki basınç yükselir ve sivilce içerisindeki maddeler patlama yoluyla cilde boşalır.
Akne oluşumunu açıklamak için bir çok teori ortaya atılmıştır. Bu teorilerden en çok benimseneni kanda “erkeklik hormonlarının” artması ve bu bu hormonun artışına bağlı olarak kıl kökünün içinde bulunan sebum salgısının ileri düzeyde birikmesidir. Özellikle ergenlik döneminin başlarındayken hem kız hem de erkek çocuklarda gelişmeyi sağlamak amacıyla testosteron hormonu ve çeşitli bir çok erkeklik hormonu büyük bir artışa geçer ve bu artış duyarlı kişilerde akne oluşumuyla sonuçlanır.
Akne oluşumu kalıtım ile ilgili özelliklerden çok fazla etkilendiği için özellikle anne ve babasında ergenlik döneminde akne öyküsü olan kız ve erkekler bu sorunla daha sık karşılaşmaktadırlar. Genetik faktörü tam olarak kanıtlanamamış olsa da büyük olasılıkla sebum salgılayan hücrelerin erkeklik hormonlarına duyarlılığını etkiliyor.
Ergenlik dönemindeki kadınlarda adet kanamasından bir kaç gün önce hormonlardaki değişim nedeniyle aknelerde ciddi bir artış gözlenir. Hamilelik, doğum kontrol hapını kullanmaya başlama ya da hapı bırakma, ağır psikolojik ya da fiziksel stres de hormon düzenini etkileyerek aknelerin artmasına ya da daha önceden hiç sivilce sorunuyla karşılaşmamış olan bireylerde yeni sivilce oluşumuna sebebiyet verebilmektedir.
Bilinenin aksine cildi “kirli” olanlarda ve bazı gıdaları alanlarda sivilcelerin daha çok görülmediği kanıtlanmıştır. Genellikle ergenlik çağında ortaya çıkmaya başlayan sivilceler sıklıkla otuz yaşından sonra azalma eğilimi gösteriyor olsa da, kırk elli yaşlarına kadar sivilce sorunu yaşayan insanlar da vardır.